Het welzijn van thuiswonende kinderen is sterk verbonden met de kwaliteit van de relatie die hun ouders met elkaar hebben. Ouders die van elkaar houden en die goed met elkaar kunnen communiceren en samenwerken kunnen hun kind een ‘veilig nest’ geven. Ook weten ze elkaar beter te steunen in het ouderschap en daarin als team op te trekken. Door dit alles stimuleert een goede relatie tussen ouders de lichamelijke, sociale, schoolse en mentale ontwikkeling van hun kind1. Helaas is het omgekeerde ook waar: is de kwaliteit van de relatie tussen ouders laag dan lijden hun kinderen daar ernstig onder. Hoe meer conflicten ouders ervaren, hoe meer stress er ontstaat in de gezinssituatie, hoe meer een kind depressieve klachten of gedragsproblemen vertoont, hoe slechter het kind het op school doet, en hoe minder gezond het kind ook lichamelijk is2,3.
CAPRD
In het handboek voor psychiaters (de DSM-5) is er sinds een paar jaar zelfs een apart diagnose voor ingevoerd: CAPRD, wat staat voor ‘Child affected by parental relationship distress’4. CAPRD kan zich heel divers uiten – in depressieve gevoelens, emotionele problemen, of bijvoorbeeld agressie – en bestaande gevoeligheden van een kind uitvergroten en/of een genetische aanleg voor problematisch gedrag activeren. CAPRD en andere problemen onder kinderen kunnen worden voorkomen en verminderd als de kwaliteit van de relatie tussen ouders tijdig wordt verbeterd, relatieproblemen tussen partners kordaat worden aangepakt en partners beter met elkaar om leren gaan.
Interventie voor kinderen
Relatietherapie voor koppels is dus niet louter een interventie om problemen tussen partners te verminderen, maar kan ook echt worden gezien als een interventie voor het voorkomen en verminderen van psychosociale problemen onder kinderen en het bevorderen van hun welzijn5. Ook als partners besluiten te scheiden lijkt relatietherapie voor ouders van groot belang voor het welzijn van kinderen. Conflictueuze scheidingen ondermijnen namelijk in ernstige mate de psychosociale ontwikkeling van kinderen6 , iets wat relatietherapie kan helpen voorkomen.
Bewijs voor de IBCT-methode van relatietherapie
Verschillende onderzoeken laten zien dat relatietherapie voor koppels (met name zogenoemde Integrative Behavioral Couple Therapy; IBCT) een belangrijke bijdrage levert aan het voorkomen en verminderen van psychosociale problemen onder thuiswonende kinderen. Illustratief is een wetenschappelijk onderzoek waarin 68 stellen met thuiswonende kinderen relatietherapie (IBCT) ontvingen7 . In de loop van de therapie werden partners steeds tevredener over hun onderlinge relatie en maakten ze steeds minder ruzie over o.a. de opvoeding van de kinderen. Dit vertaalde zich rechtstreeks in een vermindering van allerlei psychosociale problemen onder hun kinderen. Deze hadden minder last van angst, depressie, eenzaamheid, gedragsproblemen en agressie. Een ander interessant wetenschappelijk onderzoek8 ging na wat het effect is van relatietherapie (IBCT) voor stellen die kampen met een middelenverslaving en onderzocht wat die therapie deed voor het psychosociale welzijn van hun kinderen. In vergelijking met vóór de relatietherapie van hun ouders toonden kinderen gedurende de therapie en daarna blijk van een steeds hoger psychosociaal welzijn. De uitkomsten van dit soort onderzoeken illustreren hoe belangrijk een kwalitatief goede relatie tussen partners is voor het welzijn van kinderen. Deze vormt het fundament voor het gezinsleven en het welzijn van kinderen.
Conclusie
Kortom, relatietherapie voor ouders helpt psychosociale problemen onder kinderen voorkomen, en reeds aanwezige psychosociale klachten onder kinderen verminderen. Dat voorkomt dat kinderen onnodig in de jeugdhulpverlening terecht komen, een traject dat voor alle betrokkenen – zeker voor kinderen – zeer belastend kan zijn en dat de samenleving veel geld kost.
Deze tekst is geschreven door dr. Pieternel Dijkstra als onderdeel van een brief die naar de Gemeente Groningen is gestuurd om te pleiten voor een gemeentelijke vergoeding voor relatietherapie voor gezinnen met een kleine beurs.
Geraadpleegde literatuur
- Halford, W. K.,Rhoades, G., & Morris, M. (2018). Effects of the parents’ relationship on children. In: M.R. Sanders & A. Morawski (Eds.), Handbook of Parenting and Child Development Across the Lifespan (pp. 97-120). Springer.
- Bernet, W., Wamboldt, M. Z., & Narrow, W. E. (2016). Child affected by parental relationship distress. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 55(7), 571–579
- Zemp, M., Bodenmann, G., & Mark Cummings, E. (2016). The significance of interparental conflict for children: Rationale for couple-focused programs in family therapy. European Psychologist, 21(2), 99–108.
- Amato, P. R., & Sobolewski, J. M. (2001). The effects of divorce and marital discord on adult children’s psychological well-being. American Sociological Review, 66(6), 900–921. Zie ook: Kinderombudsman (2024). Ouders zijn onvervangbaar. Geraadpleegd op 19 november 2024 op: KOM – Ouders zijn onvervangbaar.pdf
- Gattis, K. S., Simpson, L. E., & Christensen, A. (2008). What about the kids? Parenting and child adjustment in the context of couple therapy. Journal of Family Psychology, 22(6), 833–842. Voor een replicatie zie: Doss, B. D., Roddy, M. K., Llabre, M. M., Georgia Salivar, E., & Jensen-Doss, A. (2020). Improvements in coparenting conflict and child adjustment following an online program for relationship distress. Journal of Family Psychology, 34(1), 68–78.
- Kelley, M. L., & Fals-Stewart, W. (2002). Couples- versus individual-based therapy for alcohol and drug abuse: Effects on children’s psychosocial functioning. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70(2), 417–427. Iets soortgelijks wordt gevonden door: Schumm, J. A., & O’Farrell, T. J. (2022). A comparison of psychosocial adjustment among children of women who received behavioral couples therapy versus individually based therapy for substance use disorder. Journal of Substance Abuse Treatment, 133
