Stellen zoeken vaak pas hulp als de problemen de spuigaten uitlopen. Je kan je afvragen waarom partners dat zo lang uitstellen. Je loopt toch ook niet eerst weken of maanden rond met een gebroken been voordat je naar de dokter gaat?
Positieve illusies
Er zijn allerlei redenen waarom partners zich niet zo snel aanmelden voor relatietherapie. Het kan zijn dat ze zich schamen voor het feit dat ze er zelf niet uitkomen, dat ze relatietherapie te duur vinden of het geen prettig idee vinden om privé-zaken met een buitenstaander te bespreken. Een andere oorzaak zijn zogeheten ‘positieve illusies’. Positieve illusies zijn optimistische en idealistische beelden die partners er op na houden over hun relatie en elkaar. Veel stellen denken bijvoorbeeld dat hun relatie beter is dan die van andere stellen. Partners denken dat ze, in hun relatie, attenter voor elkaar zijn, het leuker en gezelliger hebben, betere seks hebben of beter met elkaar communiceren. Die positieve blik is een illusie. Immers, op wat er zich werkelijk in andermans relaties afspeelt heb je doorgaans weinig kijk. Bovendien denken stellen vaak dat hen, in de toekomst, vooral positieve gebeurtenissen zullen overkomen, en weinig negatieve. Stellen zien zichzelf bijvoorbeeld een mooie reis maken en op hoge leeftijd zelfstandig wonen. Met de mogelijkheid dat bijvoorbeeld een van beide werkeloos raakt, een ongeluk krijgt of ernstig ziek wordt houden partners veel minder rekening. Die negatieve gebeurtenissen treffen vooral andere stellen. Ook dat is natuurlijk een illusie.
Waar of onwaar
Of positieve illusies nu waar zijn of niet, maakt niet uit. Ze hebben een belangrijke positieve functie: ze zorgen ervoor dat partners tevreden zijn hun relatie en het gevoel hebben met elkaar te hebben geboft. Het nadeel is alleen dat stellen ook, lange tijd, de kop in het zand kunnen steken als er relatieproblemen ontstaan of er sprake is van relatiestress. Partners denken dat het vanzelf wel weer beter wordt of dat het allemaal wel meevalt. Hierdoor krijgen problemen en onderlinge spanningen ongemerkt de kans om op te lopen. Positieve illusies maken partners onbedoeld ook ‘lui’ als het gaat om hun relatie. Partners doen niet heel erg hun best meer voor hun relatie. Die is immers toch wel goed. Zoeken stellen dan uiteindelijk wel hulp voor hun problemen, dan blijkt vaak dat ze al jarenlang niet helemaal tevreden waren met hun relatie. Men wilde die liever niet zien of dacht er zelf wel uit te komen. Maar zelden zie je dat stellen hulp zoeken als er nog maar weinig problemen zijn of om problemen in de toekomst te voorkomen.
Negatief denken
Wanneer positieve illusies uit elkaar spatten, ervaren mensen vaak negatieve attributies. Negatieve attributies zijn gedachten waarbij partners elkaar de schuld geven van de problemen in de relatie. Het gedrag van de ander wordt overmatig negatief geinterpreteerd en gezien als opzettelijk gemeen of kwetsend. Dat een partner bijvoorbeeld de vaatwasser niet heeft uitgeruimd wordt gezien als een zoveelste bewijs dat hij/zij onattent is, geen rekening houdt met anderen, of een flinke sneer verdient. Negatieve attributies komen voort uit opgekropte boosheid, onvrede en een gevoel van onrechtvaardigheid. Maken partners veel negatieve attributies dan kan dit de relatieproblemen nog verder versterken.
Nieuwe kijk op de relatie
De positieve kijk op elkaar en de relatie kan weer herstellen tijdens relatietherapie. Partners gaan elkaar weer waarderen en in een positief daglicht zien. Maar er moet dan wel wat gebeuren. Stellen moeten elkaars minder leuke kanten beter gaan accepteren, elkaar vergeven voor wat ze elkaar hebben aangedaan, op een andere manier leren communiceren en weer hun best gaan doen voor elkaar. Stellen leren vaak een belangrijke les: partners weten nu dat hun relatie ook scheuren kan vertonen en niet vanzelfsprekend is. Hun kijk op de relatie en op elkaar zal dan niet meer zo onrealistisch rooskleurig worden als eerst. En dat is een heel gezonde ontwikkeling. Het stimuleert partners om hun best te blijven doen voor elkaar.
Tips:
· Voor professionals: zorg niet alleen voor minder negativiteit in de relatie maar ook meer positiviteit. In IBCT gebeurt dit ook. Zo stimuleert de IBCT-relatietherapeut partners om het positieve te zien achter storend gedrag van de ander en om vaker dingen te doen voor de partner waar deze gelukkig van wordt.
· Voor stellen: steek de kop niet in het zand bij relatieproblemen. Wees zo stoer om te erkennen dat het niet goed meer gaat en praat er over. Zoek tijdig hulp, dat wil zeggen, vóórdat de negatieve gedachten over de ander te groot worden.
